Auchentoshan Limited Edition 1999 Single Malt

Auchentoshan Limited Edition

Destylarnia Auchentoshan położona jest na Nizinie Szkockiej, nad brzegiem rzeki Clyde. Auchentoshan jest jedną z nielicznych szkockich destylarni , która trzykrotnie destyluje swoje whisky.

Lowlands i Higlands to dwa największe regiony w Szkocji. Ich podział został dokonany przez angielskich legislatorów w 1784 roku na mocy ustawy o gorzelnictwie (Wash Act), która obniżała podatek w Anglii oraz szkockim Lowland uzależniając go od pojemności aparatu destylacyjnego oraz dziennej ilości przerabianego zacieru. Wyznaczono też wtedy linię graniczną Highlands (tzw. „Highland Line”). Umowna granica, oddzielająca Lowlands od Highlands, przebiegała od Dundee aż do Greenock. Ustawa ta wprowadzała odmienne przepisy prawne dla gorzelni zlokalizowanych po obu jej stronach. Wytwórcy z Lowlands stanęli w uprzywilejowanej pozycji ponieważ obowiązywały ich teraz niższe podatki oraz mogli używać mniejszych alembików, a „Higland Line” skutecznie blokowała export whisky z północy w południowe rejony wyspy.

W swym założeniu „Wash Act” miała wyeliminować nielegalną produkcję whisky. Ustawodawcy jednak nie do końca przewidzieli konsekwencje związane wprowadzeniem w życie nowej ustawy. W efekcie, jak nigdy dotąd rozkwitł przemyt na linii granicznej Highland, w Lowlands natomiast ogromnie wzrosła liczba legalnych wytwórni, a tym samym wzrost produkcji (przecież obniżono podatek i zablokowano konkurencję z północy), a whisky popłynęła nieprzerwanym strumieniem na południe do Anglii. Taki stan rzeczy nie mógł potrwać zbyt długo bez echa. Głośne larum w Londynie podnieśli niezadowoleni z takiego obrotu sprawy producenci ginu, których zalew szkockiego uisge beatha uderzył najbardziej po kieszeni. Dopiero kolejne ustawy z 1788, 1814 i 1823 roku przywróciły właściwy porządek. Umowna granica między Higland a Lowland pozostała jednak do dnia dzisiejszego.

Lowlands, najbardziej na południe wysunięty region produkcji szkockiej whisky, to teren nizinny gdzie klimat jest łagodniejszy niż w górach. Dzięki tym łagodnym warunkom klimatycznym destylaty z Lowlands dojrzewają szybciej niż w innych regionach. Słodowe whisky z tego regionu są znacznie mniej wyraziste, ale odznaczają się interesującym aromatem kwiatowym, jasną barwą i lekkim, łagodnym smakiem. Często występują w niej również aromaty trawiasto-zbożowe, ale nie są one zbyt intensywne. Malty z Lowlands powstają z nietorfowanego słodu, dzięki czemu wyczuwa się w nich dodatkową słodycz, a przez swoją subtelność, miękkość i delikatność są idealne dla osób, które dopiero wchodzą w świat prawdziwej whisky.
Obecnie w tym regionie otwarte są tylko 3 zakłady produkcyjne: Auchentoshan, Glenkinchie oraz Bladnoch. W portfolio niezależnych dystrybutorów można znaleźć jeszcze whisky z zamkniętych destylarni: Rosebank, Kinclaith, St. Magdalene, Ladyburn, Glen Flagler, Killyloch, Inverleven czy Littlemill.

Auchentoshan znajduje się w maleńkiej miejscowości Dalmuir, na północny-zachód od Glasgow na przedmieściach Clydebank w hrabstwie Dumbartonshire, na północnym brzegu rzeki Clyde. W II wieku n.e. tereny te były najdalej na północny-zachód wysuniętą granicą imperium rzymskiego. To tutaj, u stóp wzgórza Kilpatrick Hill (160 km na północ od dotychczasowej granicy, wyznaczonej wałem Hadriana), był kraniec fortyfikacji nowej granicy cesarstwa (na linii rzek Clyde – Forth), znanych dziś pod nazwą Muru Antoninusa. Budowę umocnień (po których dziś już nie ma śladu) rozpoczęto w 142 r n.e. na polecenie Antoninusa Piusa. Długość Muru Antoniusa wynosiła 58,5 km, szerokość 4,5 m, wysokość ok 3 m. Na przedmurzu znajdowała się fosa o głębokości 4 metrów i szerokości 12 metrów. Co 3 km rozmieszczone były forty.

Usytuowanie gorzelni Auchentoshan u stóp tego samego wzgórza Kilpatrick Hill (będącego świadkiem tamtych odległych czasów), skąd rozciąga się widok na znaną rzekę Clyde zwaną szkocką bramą na świat, nabiera dziś symbolicznego znaczenia. Z tego punktu widzenia, destylarnia Auchentoshan w okresie długich lat swego istnienia, była także takim niemym świadkiem wielu wydarzeń które przyczyniły się do wzrostu, rozwoju i sławy Glesgow. I to począwszy od tych zwykłych, powszednich jak opuszczanie rzeki Clyde przez żaglowce, załadowane beczkami whisky zarówno z legalnych jak i nielegalnych źródeł, przeznaczonych do odbiorców na krańcach czterech stron świata, poprzez wydarzenia o bardziej podniosłym znaczeniu, jak choćby budowa w stoczniach przy ujściu rzeki Clyde ogromnych, słynnych na całym świecie statków takich jak Queen Mary i Queen Elizabeth I i II, będących chlubą przemysłu stoczniowego i przykładem technicznej doskonałości, aż po wyładunek ogromnej ilości przypraw, tytoniu, bawełny i win które docierały drogą morską do Szkocji. Wszystkie te okoliczności i uwarunkowania pozwoliły Glasgow stać się świetnie prosperującym miastem handlowym.


Destylarnia Auchentoshan pomimo położenia nad rzeką Clyde wodę do produkcji whisky początkowo pobierała ze źródła Cochna Loch (właściwie „Cochno” Loch) w pobliżu Kilpatrick Hills. Co ciekawe, od dłuższego już czasu zakład korzysta jednak z zasobów torfu oraz wody ze źródła Loch Katrine, oddalonych od gorzelni o 35 km na północ, a więc na północ od linii oddzielającej Lowlands od Highlands („Higland Line”). Tak więc Auchentoshan to w zasadzie produkt obydwu regionów. Jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę, że podział ów ma charakter bardzo umowny i został wprowadzony przez urzędników podatkowych, a skupimy się na aromacie i smaku produktu destylarni, wyjdzie nam niechybnie, że Auchentoshan jest stuprocentową Lowland whisky. Woda do chłodzenia i kondensacji pochodzi natomiast z małego zbiornika na terenie destylarni, który utworzono ze starego krateru po bombie.

Destylarnia w swej historii wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk. Data założenia podawana jest w przybliżeniu. Wcześniej, jeszcze przed 1800 rokiem, prawdopodobnie destylacją zajmował się tu klasztor. Nazwa może oznaczać „polny zakątek” (z gaelickiego) i odnosić się właśnie do siedziby klasztoru. Źródła oficjalne podają, że gorzelnia założona została w roku 1817 przez Johna Bullocha (licencje uzyskała w 1823 roku), który w tymże roku nabył część posiadłości Johnstone pod budowę gorzelni od nijakiego Johna Cross Buchanana. W początkowym okresie gorzelnia funkcjonowała pod nazwą Duntocher Distillery (nazwa przejęta od nazwy pobliskiej wsi) i wielokrotnie w swojej historii zmieniała właściciela. W 1822 roku właścicielem gorzelni zostaje Archibald Bulloch, syn Johna Bullocha. Archibald w 1826 roku ogłasza bankructwo a destylarnia będąca własnością firmy Bulloch & Co Ltd., zostaje sprzedana. Nowymi właścielami zostają panowie John Hart i Alexander Filshie, którzy w 1834 roku zmieniają nazwę z Duntocher Distillery na Auchintoshan Distillery. W 1845 roku do grona wspólników dołącza James Filshie. James i Alexander Filshie wykorzystują boom na rynku whisky i w roku 1875 dokonują rozbudowy i modernizacji gorzelni. Trzy lata później, w 1878 roku destylarnię przejmuje firma CH Curtis & Co. zajmująca się handlem whisky. Rok 1900 jest rokiem gdy gorzelnia kolejny już raz zmienia właściciela i pozostaje do roku 1903 pod jurysdykcją firmy Alexander Ferguson & Co Ltd., gdy ponownie zostaje odsprzedana. Nowym nabywcą jest George & John McLachlan Ltd. (w 1923 roku firma zmienia nazwę na McLachlands Ltd.).

W marcu 1941 roku, w czasie II wojny światowej, podczas intensywnego bombardowania ujścia rzeki Clyde, gdzie znajdowało się największe w Wielkiej Brytanii skupisko przemysłu, głównie portów i stoczni – wymarzone cele strategiczne – dość dotkliwie ucierpiała również destylarnia Auchentoshan, a dokładniej pełne beczek magazyny 1,2 i 3. Kroniki wspominają rzekę płonącej whisky wylewającą się ze zniszczonych magazynów prosto do Clyde. Jeżeli wziąć pod uwagę fakt, że whisky destylowana potrójnie osiąga wyższą niż zwykle zawartość alkoholu, łatwo dać wiarę takim mrożącym krew w żyłach relacjom. Po wojnie gorzelnię odbudowano, a produkcja zostaje wznowiona w lutym 1948 roku. Do ponownej, kosmetycznej zmiany nazwy z Auchintoshan na Auchentoshan doszło prawdopodobnie jeszcze pod rządami McLachlands Ltd. Na początku 1960 roku właścicielem destylarni zostaje piwowarska firma J&R Tennent Ltd., która w 1964 roku zostaje przejęta przez firmę Charingtons. Ta ostatnia w 1967 dokonuje fuzji z firmą Bass Charington.

Gdy w 1969 roku kolejnym właścicielem został Eddie Cairns, whisky z Auchentoshan zaczęła odnosić sukcesy rynkowe jako pierwszy single malt z regionu Lowlands. Eddie Cairns dokonał gruntownej modernizację zakładu w 1974 roku. W 1984 roku destylarnia została przejęta przez spółkę Stanley P. Morrison & Co, która później została przekształcona w Morrison Bowmore Distillers Ltd. W 1994 roku Morrison Bowmore Distillers Ltd. wraz z trzema podległymi gorzelniami (Bowmore z Islay, Auchentoshan z Lowlands i Glen Garioch z Highlands) został wykupiony w całości i wszedł w skład japońskiego koncernu Suntory. Od momentu nabycia przez Suntory zakład został gruntownie odnowiony i zmodernizowany, zachował jednak tradycyjne metody produkcji, w tym unikalny potrójny proces destylacji.


Auchentoshan był pierwszym butelkowanym single maltem z regionu Lowlands. Whisky tam produkowana jest poddawana potrójnej destylacji, podobnie jak w przypadku wszystkich wytwórni whisky irlandzkiej. Auchentoshan to obecnie jedyna szkocka destylarnia, która stosuje tę metodę, choć wcześniej metoda ta była tradycyjnie stosowana w Lowlands. Wykorzystywano ją do produkcji whisky np. w nieczynnej już niestety dziś gorzelni Rosebank. Zwykle whisky szkocka poddawana jest podwójnej destylacji, to znaczy po drodze przepływa przez dwa sprzężone ze sobą alembiki (wash still i spirit still). W przypadku Auchentoshan proces ten wydłużony jest o jeszcze jeden, dodatkowy alembik tzw. intermediate still, umieszczany między dwoma podstawowymi. Trafia tu roztwór alkoholowo – wodny (low wines) po pierwszej destylacji. Frakcja środkowa i początki niedogonów przechodzą następnie do spirit still, a lekkie niedogony (poniżej 20% alk.) wracają do intermediate still, zmieszane z nową porcją low wines. Taka metoda pozwala na uzyskanie średnio 80-procentowego alkoholu, a więc mocniejszego, ale łagodniejszego i szybciej dojrzewającego.

Potrójna destylacja oraz rezygnacja z używania torfowego słodu sprawia, iż w końcowym efekcie otrzymuje się w ten sposób whisky bardzo łagodną w smaku i dojrzewającą znacznie szybciej niż whisky destylowana podwójnie. Mówi się, że w przypadku Auchentoshan w zupełności wystarcza osiem lat leżakowania by destylat osiągnął odpowiednie właściwości aromatyczno-smakowe. Tak więc, smakując Auchentoshan 10 yo możemy mieć pewność, że whisky ta zdążyła wystarczająco dojrzeć i mamy w szklaneczce wszystko to, co Auchentoshan ma do zaprezentowania.

Zgodnie z ogólną charakterystyką maltów z regionu Lowlands, podobnie i malty z Auchentoshan to whisky charakteryzujące się lekkim ciałem, złożonym zapachem miodu, cytryny, skórki pomarańczy, wanilii, z lekkimi nutami migdałów i liści. W smaku dominuje wanilia, owocowa słodycz i rodzynki. Finisz jest łagodny i lekki, nieco kremowy, owocowy, z wyczuwalną nutą migdałów. Auchentoshan to także whisky bardzo łagodna, zwykle o jasnej, słomiano-złotej barwie, akcentach cytrusowych i porzeczkowych w aromacie i orzeźwiającym finiszu. Whisky ta prezentuje się zupełnie inaczej niż najbardziej znane trunki z Highlands. Idealna jako wprowadzenie w świat single malts, ale też wysoko ceniona przez bardziej wytrawnych amatorów whisky szkockiej. Dlatego wydaje się, iż od czasu do czasu warto dla odmiany sięgać po inne niż „klasyczne” smaki single maltów.


Destylarnia Auchentoshan jest najbardziej uznaną marką w regionie Lowlands. Whisky wytwarzana w tej destylarni trafia na rynek w kilku podstawowych (zaprojektowanych ponownie w 2008 roku, w nowej gamie i w nowym designe) wersjach : młode wersje Auchentoshan Select oraz Classic (bez określonego wieku) , Auchentoshan 12 years old (zastąpiła dotychczasowego 10-latka), Auchentoshan Three Wood (po dziesięcioletnim leżakowaniu podstawowym w beczkach po bourbonie, leżakuje jeszcze rok w beczkach po sherry oloroso i dodatkowo 0,5 roku w beczkach po sherry Pedro Ximenez), Auchentoshan 18 years old i Auchentoshan 21 years old (dwukrotny laureat złotego medalu w 1992 i 1994 roku na Międzynarodowych Targach Win i Spirytualiów).
W swej ofercie destylarnia posiada również whisky dla najbardziej zagorzałych jej miłośników. Mowa tu o kolekcji Archive, obejmującej 4 trunki: Ceramic 22, Ceramic 25, Auchentoshan 1973 i – wreszcie najwybitniejsze dzieło – Auchentoshan 1962. Na rynku ukazała się też 50-letnia Auchentoshan z roku 1957 – 144 ręcznie numerowane, ozdobne karafki, wypuszczone na rynek w 2008 roku. Oczywiście, podobnie jak w przypadku innych destylarni, można też trafić na wersje pochodzące z niezależnych rozlewni.


W 2004 roku na terenie destylarni swe podwoje otworzyło centrum dla zwiedzających. Także firmy poszukujące wyjątkowego miejsca na konferencje, spotkania lub bankiety mogą wynająć przystosowane do tego celu pomieszczenia i skorzystać z gościnności destylarni. Ogromnym atutem jest tutaj położenie kompleksu – zaledwie 20 minut od centrum Glesgow i od Loch Lemond, a także tylko 10 minut od międzynarodowego lotniska w Glasgow.